hm. RP Olga Drahonowska-Małkowska

Założycielka i współtwórczyni polskiego skautingu i harcerstwa
Urodzona 1 września 1888
Krzeszowice
Zmarła 15 stycznia 1979
Zakopane
hm. RP Olga Drahonowska-Małkowska (ur. 1 września 1888, zm. 15 stycznia 1979) - jedna z twórczyń polskiego skautingu, wybitna instruktorka harcerstwa w Polsce.

Młodość
Olga Drahonowska-Małkowska urodziła się w Krzeszowicach jako druga córka Zofii i Karola Drahonowskich. Mimo czeskiej narodowości rodziców od dziecka zawsze podkreślała swą polskość. Szkołę i gimnazjum ukończyła eksternistycznie, zdając tylko kolejne egzaminy w Krakowie, zresztą zawsze z najlepszymi notami. Po maturze wstąpiła do Konserwatorium Muzycznego we Lwowie, gdzie wkrótce ujawniła swe talenty jako poetka i rzeźbiarka. Była również instruktorką wychowania fizycznego w "Sokole", miała swoje pasje sportowe (jazda konna, pływanie, łyżwiarstwo, narciarstwo, gimnastyka), działała także w organizacji wychowania narodowego Eleusis. Z Eleusis pozyskał ją Małkowski do niepodległościowego "Zarzewia", gdzie szybko poznała tajniki służby wojskowej, zdobywając stopień porucznika Polskich Drużyn Strzeleckich.

Skauting

Zdjęcie ślubne Andrzeja Małkowskiego i Olgi Drahonowskiej (1913)Gdy Andrzej Małkowski zapoczątkował harcerstwo - Olga Drahonowska w lecie 1911 założyła pierwszą żeńską (trzecią według kolejności) drużynę skautową we Lwowie. Była również pierwszą Komendantką Skautek w Naczelnej Komendzie Skautowej w latach 1911-1912.

Gdy w marcu 1912 na I Zjeździe we Lwowie harcerstwo przyjęło jednomyślnie charakter organizacji abstynenckiej - Olga Drahonowska została powołana w skład Zarządu Oddziału lwowskiego Eleuterii-Wyzwolenia, a prowadzona przez nią III Lwowska Drużyna Skautek im. E. Platerówny w lokalu tej zasłużonej organizacji skupiającej cały polski ruch abstynencki zaboru austriackiego - otrzymała świetlicę. We wrześniu 1912 w "Skaucie" nr 23 ukazał się przystosowany do melodii rewolucyjnej pieśni "Na barykady ludu roboczy" wiersz Ignacego Kozielewskiego "Wszystko co nasze Polsce oddamy", uzupełniony refrenem "Ramię pręż, słabość krusz". Nosił tytuł "Marsz skautów" i stał się później hymnem ZHP. Przystosowanie i uzupełnienie hymnu było dziełem Olgi Drahonowskiej - wykonanym za zgodą autora. W czerwcu 1913 opuściła Lwów udając się na leczenie do Zakopanego, pojawił się tam również Andrzej Małkowski i ks. Kazimierz Lutosławski, który udzielił im ślubu. Po wyleczeniu nacieku w płucu, Olga Małkowska założyła i prowadziła w Zakopanem harcerstwo żeńskie, od sierpnia 1914 (gdy Małkowski po wybuchu I wojny światowej wyruszył do Legionów) - również drużynę męską. Po zabraniu do wojska austriackiego listonoszy i górali zorganizowała skautową pocztę, pomoc żniwną dla góralek, ochronkę dla opuszczonych dzieci, tanią jadłodajnię dla ubogiej ludności i skautową straż porządkową pełniącą nocną służbę. Pod jej komendą skauci urządzali tajne składy broni w górach: w Dolinie Kościeliskiej, w salach Hali Pysznej, Dolinie Roztoki, w Murzasichlu i w grotach Nosalu. W lutym 1915 po próbie ogłoszenia przez Andrzeja Małkowskiego Republiki Podhalańskiej jako zaczątka niepodległej Polski - policja austriacka wykryła te magazyny, a druhna Olga z mężem tylko dzięki ostrzeżeniu przez górali – zdołała uniknąć aresztowania.

Na obczyźnie
Poprzez Wiedeń przedostali się w marcu 1915 do Szwajcarii, a stamtąd do USA, gdzie Stanisław Osada wezwał Andrzeja Małkowskiego do zorganizowania harcerstwa polonijnego. Tam przyszedł na świat 30 października 1915 syn Olgi i Andrzeja, nazwany przez nich Lutykiem, z którym w rok później wróciła do Europy. Gdy plany polskiego Legionu w Kanadzie upadły - w lutym 1917 przeniosła się z Francji do Szwajcarii. Poczta tego neutralnego kraju odmówiła doręczania żołdu Andrzeja z wojska kanadyjskiego, więc aby utrzymać siebie i dziecko podjęła ciężką pracę fizyczną w gospodarstwie ogrodniczym w Chexbres Village, traktując to jako jeszcze jedną próbę harcerskości. Od końca roku 1917 uczyła muzyki w Ecole Nouvelle, a od 1918 w polskiej szkole w Londynie, którą założyła na prośbę Polish Relief Found.

Później zamieszkała w Torquay jako kustosz zbiorów (po osiadłej tam po roku 1863 rodzinie Krajewskich w Fell-Court), przeznaczonych dla Polski gdy odzyska niepodległość (tak się też stało). Również tam Małkowska uczyła muzyki i wychowanai fizycznego w szkołach, organizując i prowadząc drużynę skautek i wilcząt. I wszędzie zdobywała sympatię dla Polski, do której miała wrócić już bez Andrzeja.

Powrót do Polski
Wróciła z Lutykiem w listopadzie 1921 prowadząc naukę angielskiego i gimnastyki w zakopiańskiej Szkole Gospodarstwa Domowego i dla Ślązaczek specjalne kursy języka polskiego, literatury, historii i geografii, a od roku 1922 zapoczątkowała trzymiesięczną szkołę instruktorek ZHP w Kuźnicach. W 1924 była komendantką Zlotu Harcerek w Świdrze pod Warszawą, a następnie polskiej delegacji na III Światową konferencję skautek w Foxlease w Anglii. W roku 1925 założyła Szkołę Pracy Instruktorskiej i Pracy Harcerskiej w Sromowcach Wyżnych, kierując tą placówką do roku 1939 i rozbudowując ośrodek. Po Dworku Cisowym (szkoła) powstały tam: Orle Gniazdo w 1927 i Dom Ludowy dla wsi (spalony w 1945), Watra w 1929 i czorsztyńska Pustelnia w 1930. Latem 1931 Olga Małkowska kierowała w Sromowcach pierwszym obozem żeńskim Studium W-F Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Szkołę Pracy Harcerskiej uznano za ośrodek nowego typu, promieniujący ideą harcerską na społeczeństwo, w 1927 władze ZHP obdarzyły ją godnością harcmistrzyni Rzeczpospolitej.

W 1932 prowadziła VII światową konferencję skautek na Buczu - uczestniczki jednomyślnie wybrały druhnę Małkowską do Komitetu Światowego Skautek, na konferencji następnej w Abelboden, w Szwajcarii, w 1934 powierzając jej wizytację skautek w Czechosłowacji, Austrii i Rumunii. Została także wybrana skautową delegatką w Komitecie Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą w Lidze Narodów (odpowiednik dzisiejszej ONZ). Rząd Polski odznaczył ją Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta i Krzyżem Niepodległości.

Okres II wojny światowej
Po klęsce wrześniowej w 1939, na nalegania syna aby uchodziła przed gestapo – opuściła kraj. Dotarła do Wielkiej Brytanii. Tam w Dartmouth założyła Dom Dziecka Polskiego, przeniesiony po nalotach Luftwaffe do Szkocji do posiadłości Castlemains koło Douglas w Lanarkshire. Obok polskiej szkoły, gimnazjum i harcerstwa - powstała tu placówka dla żołnierzy aby swe urlopy mogli spędzić przy polskich dzieciach, w polskiej atmosferze.

W 1942 powołano Olgę Małkowską do władz ZHP. Została przewodniczącą Komitetu Naczelnego ZHP na czas wojny. Uczestniczyła tam również w pracach sięgających przyszłości, organizując GIS (Guides International Service) – skautową służbę międzynarodową niosącą pomoc dzieciom na terenach wyzwalanych spod okupacji hitlerowskiej. Poprzez Caritas GIS dostarczyła żywności dzieciom zniszczonej Warszawy.

Po wojnie
W latach 1948-1960 Olga Małkowska prowadziła kolejny Polish Childrens Home w Hawson Court, posiadłości w Buckfastleigh, w Devon. W 1959 zorganizowała wycieczkę dzieci do Polski, wróciły oczarowane, co naraziło ją na zarzuty emigracyjnej prasy. Sama wróciła do kraju w roku 1961. Osiadła początkowo we Wrocławiu, a od 1964 na stałe w Zakopanem, gdzie zamieszkała w drewnianym domku przy ul. Małe Żywczańskie 17A. W 1966 Rada Państwa przyznała jej rentę dla zasłużonych, przedstawiciel TPD wręczył jej któregoś dnia Honorową Odznakę Przyjaciela Dziecka, trafiały do niej zastępy i drużyny harcerskie. W roku 1968 z wielkim wzruszeniem przyjęła zaproszenie do Krakowa na nabożeństwo w rocznicę śmierci Andrzeja Małkowskiego, zapoczątkowane wówczas przez ówczesnego kardynała Karola Wojtyłę, późniejszego papieża. Aż nadeszła w roku 1979 rocznica sześćdziesiąta, w którą Olga Małkowska odeszła na Wieczną Wartę. Spoczywa na nowym cmentarzu w Zakopanem przy ul. Nowotarskiej, nad grobem wznosi się granitowy pomnik dłuta Henryka Burzeca